Bị zona thần kinh ở môi (miệng) và dấu hiệu nhận biết
Zona thần kinh là một dạng tái hoạt động của varicella zoster (herpes zoster) virus – virus gây bệnh thủy đậu. Thông thường sau khi điều trị thủy đậu, virus sẽ ẩn vào các dây thần kinh trong cơ thể. Khi có các yếu tố kích thích như căng thẳng, mệt mỏi, suy nhược,… virus có thể bị kích hoạt và gây ra bệnh zona thần kinh.
Zona thần kinh đặc trưng bởi sự xuất hiện các mụn nước nhỏ, mọc khu trú và chạy dọc theo dây thần kinh. Ngoài tổn thương da, bệnh lý này còn gây ra một số triệu chứng toàn thân đi kèm.
Zona thường khởi phát ở những vị trí tập trung nhiều dây thần kinh như sau lưng, sau tai, cổ, mắt hoặc miệng. Trong trường hợp bị zona ở miệng, bệnh không chỉ gây ra các triệu chứng thông thường mà còn ảnh hưởng đến yếu tố thẩm mỹ và ngoại hình.
Dấu hiệu nhận biết bệnh zona thần kinh ở miệng:
Trước khi xuất hiện khoảng 2 – 3 ngày, bạn sẽ có cảm giác đau và nóng rát nhẹ ở vùng da môi.
Một số trường hợp có thể bị đau đầu, mệt mỏi hoặc sưng nhẹ các hạch lân cận.
Da xuất hiện các mảng đỏ, sưng nề nhẹ, gờ rõ ràng và cao hơn những vùng da xung quanh.
Phát ban có hình bầu dục, hình tròn, kích thước nhỏ, mọc khu trú hoặc rải rác thành dải, chạy dọc theo viền môi trên hoặc dưới.
Sau khoảng 1 – 2 giờ, vùng da tổn thương sẽ xuất hiện các mụn nước mọc thành cụm. Bên trong mụn chứa dịch trong suốt, căng và khó vỡ.
Sau một thời gian mụn nước chuyển thành màu đục, vỡ và đóng lại thành vảy tiết.
Tổn thương da do zona thường gây ngứa và đau rát môi nhẹ.
Một số trường hợp có thể bị zona khu trú ở môi, tuy nhiên cũng có trường hợp tổn thương da lan rộng khắp vùng mắt, mặt và cổ.
Nguyên nhân bị zona ở môi
Nguyên nhân trực tiếp gây ra zona thần kinh ở miệng là do varicella zoster virus tái hoạt động khi có yếu tố kích thích. Hiện tại, các nhà khoa học vẫn chưa thể xác định được nguyên nhân chính xác khiến loại virus này bùng phát và gây ra bệnh zona thần kinh.
Tuy nhiên theo thống kê, bệnh có thể khởi phát khi có những yếu tố thuận lợi sau đây:
Người có hệ miễn dịch suy giảm: Người cao tuổi, phụ nữ mang thai, bệnh nhân tiểu đường hoặc nhiễm HIV
Stress, căng thẳng hoặc bị sang chấn về tinh thần
Suy nhược cơ thể
Tác dụng phụ của thuốc ức chế miễn dịch
Nhiễm trùng
Điều trị bằng xạ trị
Thông thường sau khi điều trị thủy đậu, virus sẽ tiềm ẩn trong các tế bào thần kinh và bị kìm hãm với hoạt động của hệ miễn dịch. Vì vậy khi hệ miễn dịch và sức khỏe suy giảm, varicella zoster virus có khả năng bùng phát mạnh và gây ra tổn thương ngoài da.
Zona thần kinh ở môi có nguy hiểm không?
Sau khi khởi phát khoảng 10 – 15 ngày, tổn thương da ở môi do varecilla zoster virus thường có dấu hiệu thuyên giảm, đóng mài và lành hẳn nếu có các biện pháp chăm sóc và điều trị đúng cách. Tuy nhiên với những trường hợp không điều trị đúng cách, virus có thể lây lan nhanh sang các tế bào thần kinh khác và gây ra các biến chứng như:
Zona lan từ môi sang mắt, gây ảnh hưởng đến thị lực và ngoại hình
Một số trường hợp virus có thể chạy dọc theo dây thần kinh đến não bộ và gây viêm não
Nếu thường xuyên gãi vào các mụn nước, vùng da này có thể bị tổn thương thứ phát và bội nhiễm
Bên cạnh tổn thương da, zona ở môi còn có thể làm phát sinh các triệu chứng toàn thân như sốt nhẹ, mệt mỏi và đau đầu. Các triệu chứng này gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, tạo cảm giác khó chịu, kém tập trung trong hoạt động học tập và làm việc.
Chẩn đoán bệnh zona thần kinh ở miệng
Thông thường, zona thần kinh thường được chẩn đoán thông qua thăm khám lâm sàng. Tuy nhiên nếu xảy ra ở môi, bệnh dễ bị nhầm lẫn với mụn rộp sinh dục (do herpes simplex virus gây ra). Chính vì vậy ngoài khám triệu chứng lâm sàng, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm khác như:
Xem xét tiền sử bệnh lý (đã từng bị bệnh thủy đậu)
Chọc dịch tiết hoặc mẫu da để tìm sự hiện diện của virus gây bệnh
Cách chữa zona thần kinh ở môi
Zona thần kinh ở môi (miệng) không chỉ gây khó chịu, mệt mỏi mà còn ảnh hưởng đến ngoại hình. Vì vậy sau khi chẩn đoán, bạn nên tiến hành điều trị trong thời gian sớm nhất nhằm làm giảm tổn thương da, thúc đẩy thời gian hồi phục, ngừa thâm sẹo và các biến chứng nguy hiểm.
1. Sử dụng thuốc
Hiện nay, không có loại thuốc đặc hiệu đối với varicella zoster virus. Các loại thuốc được sử dụng chỉ có tác dụng cải thiện triệu chứng, tăng cường miễn dịch và hỗ trợ cơ thể ức chế virus gây bệnh.
Một số loại thuốc được dùng trong điều trị zona thần kinh ở môi, bao gồm:
Thuốc kháng virus: Các loại thuốc kháng virus như Valacyclovir, Acyclovir và Famcilovir thường được sử dụng trong vòng 72 giờ ngay khi phát sinh triệu chứng. Thuốc có tác dụng kìm hãm virus gây bệnh và làm giảm nguy cơ phát sinh biến chứng.
Thuốc giảm đau: Tổn thương da do zona có thể gây viêm, đau và sốt nhẹ. Trong trường hợp này, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc giảm đau và hạ thân nhiệt như Naproxen, Ibuprofen và Acetaminophen.
Thuốc kháng histamine H1: Trong trường hợp tổn thương gây ngứa ngáy khó chịu, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc kháng histamine H1 như Clorpheniramin, Diphenhydramin, Fexofenadin, Cetirizin, Loratadin,… Tuy nhiên nhóm thuốc này có thể gây buồn ngủ và khô miệng trong thời gian sử dụng.
Kem bôi Capsaicin: Capsaicin là hoạt chất được tổng hợp từ quả ớt, có tác dụng giảm ngứa và đau tại chỗ. Thuốc được sử dụng sau khi các mụn nước ở môi đã vỡ và khô hoàn toàn. Sử dụng thuốc khi mụn nước mới vỡ có thể gây bội nhiễm, xót da và đau rát.
Thuốc bôi gây tê: Các loại thuốc bôi gây tê (Lidocain) thường được sử dụng sau khi tổn thương da lành hẳn, nhằm cải thiện tình trạng đau và ngứa nhẹ.
Thuốc kháng sinh: Với những trường hợp có bội nhiễm, bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh để điều trị nhiễm trùng.
Các loại thuốc khác: Nếu zona ở môi gây đau nhiều, bác sĩ có thể kê toa thêm một số loại thuốc như thuốc giảm đau gây nghiện, thuốc chống viêm chứa corticoid, thuốc chống co giật, thuốc trầm cảm 3 vòng,…
So với zona thần kinh ở các vùng da khác, zona xảy ra ở môi thường có phạm vi ảnh hưởng nhỏ và đa phần đều đáp ứng tốt với các loại thuốc điều trị.
2. Chăm sóc tại nhà
Ngoài việc sử dụng thuốc, bạn có thể giảm nhẹ các triệu chứng ở môi và tăng tốc độ hồi phục với các biện pháp chăm sóc tại nhà như:
Nên uống nhiều nước và bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin C nhằm tăng cường sức đề kháng, làm giảm triệu chứng và hỗ trợ ức chế virus gây bệnh.
Dành thời gian nghỉ ngơi trong thời gian điều trị, đồng thời cần hạn chế căng thẳng và làm việc quá sức.
Nên giữ sạch vùng da cần điều trị, có thể sử dụng bông gạc thấm nước mát và chườm đắp để giảm viêm, ngứa và sưng.
Những lưu ý khi điều trị zona thần kinh ở miệng
Zona thần kinh ở môi có khả năng lây nhiễm cao và dễ gây tổn thương da vĩnh viễn. Vì vậy trong thời gian điều trị bạn nên chú ý những thông tin sau:
Tránh hôn môi hoặc sử dụng chung vật dụng cá nhân như khăn mặt, thìa, chén,… với người khác. Bởi virus varicella zoster có thể lây nhiễm thông qua tiếp xúc vật lý.
Nên giữ vùng da tổn thương sạch sẽ, tránh sử dụng son môi và các sản phẩm trang điểm trong thời gian điều trị.
Hạn chế cào gãi và chà xát lên da. Nếu bị ngứa ngáy và đau rát, bạn nên sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
Zona khác bệnh giời leo (một dạng viêm da tiếp xúc do côn trùng). Vì vậy tuyệt đối không đắp đậu xanh hay áp dụng các mẹo chữa từ dân gian.
Trong thời gian điều trị, cần tránh ăn thực phẩm giàu chất béo và sử dụng đồ uống chứa cồn.
Phòng ngừa zona ở môi bằng cách nào?
Zona thần kinh ở miệng có khả năng tái phát nếu có các yếu tố thuận lợi. Vì vậy sau khi điều trị, bạn nên kiểm soát và thay đổi các thói quen khiến virus có khả năng tái hoạt động trở lại.
Các biện pháp phòng ngừa zona ở môi:
Người từ 50 tuổi trở lên nên tiêm vaccine phòng ngừa zona (vaccine Zostavax hoặc vaccine Shingrix). Hiện nay vaccine Shingrix được sử dụng phổ biến hơn vì có hiệu quả cao trong việc phòng ngừa bệnh.
Nên tăng cường sức đề kháng bằng cách luyện tập thể thao, ăn uống và nghỉ ngơi điều độ.
Giữ tâm trạng thoải mái, lạc quan và hạn chế căng thẳng thần kinh. Nếu gặp phải các vấn đề tâm lý, bạn cần tránh để tình trạng kéo dài. Thay vào đó nên chủ động tìm gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và đề xuất hướng điều trị.
Tránh tiếp xúc và sử dụng chung vật dụng cá nhân với người đang mắc bệnh thủy đậu và zona thần kinh.
Bị zona thần kinh ở môi (miệng) có thể gây thâm sẹo, ảnh hưởng đến ngoại hình và chất lượng cuộc sống. Vì vậy khi nhận thấy các triệu chứng ở môi, bạn nên thăm khám và điều trị theo hướng dẫn để cải thiện triệu chứng, ngăn ngừa tổn thương lan rộng và dự phòng các biến chứng nguy hiểm.