Thuốc lá điện tử được phát minh ra với mục đích phát triển thành một loại thuốc thay thế cho thuốc lá truyền thống và được cho là ít gây hại đến sức khỏe người dùng, không gây tác hại cho những người xung quanh, mang lại cảm giác “phê” như thuốc lá thông thường, đồng thời cũng tạo ra khói mà tác hại không đáng kể.
Từ năm 2023, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) yêu cầu các nhà sản xuất cảnh báo tác hại đối với các sản phẩm thuốc lá điện tử có chứa nicotine.
Từ năm 2023, Sở y tế California tuyên bố loại thuốc mới này là mối đe dọa với sức khỏe cộng đồng.
Còn theo ông Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam phân tích, trong thuốc lá điện tử sử dụng nicotin là chất gây nghiện mạnh. Hơn nữa, chất lượng nicotin được sử dụng trong thuốc lá điện tử hiện nay chưa được kiểm soát, vì vậy, một số sản phẩm có thể chứa các chất độc nguy hiểm khác.
Một điếu thuốc lá điện tử (e-cigarette) hoạt động nhờ bộ pin lithium, có một ống đổ đầy chất lỏng nicotine và một buồng bay hơi. Khi rít “điếu” thuốc, bộ pin sẽ cấp điện cho thiết bị để đun nóng chất nicotin và làm nó bay hơi để người dùng hút vào miệng như điếu thuốc lá thông thường. Hàm lượng nicotine sẽ thay đổi từ 0 đến cực cao hoặc 24 đến 36 mg/ml khí thở.
Theo kết luận của các nhà khoa học Mỹ trong công trình nghiên cứu đăng trên Tạp chí Y Khoa New England (số ra ngày 21/1/2023), những người thường xuyên sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ mắc các bệnh ung thư cao gấp 15 lần so với những người hút các loại thuốc lá thông thường.
Ngoài ra, một số nghiên cứu khác cũng cho thấy, người sử dụng thuốc lá điện tử thường bị giảm chức năng phổi, khó thở và tế bào bị biến đổi.
Và sự khác biệt giữa những người hút thuốc lá điện tử và những người không hút là không hề nhỏ. Cứ 5 người hút thuốc lá điện tử thì có 4 người bị có mức độ tổn hại DNA cao do các chất acrolein, fomandehit và chất methylglyoxal gây nên so với những người không hút.
Những thành phần khác, như vị ngọt hoặc vị bạc hà được bổ sung vào thuốc lá điện tử có thể là yếu tố khiến việc vaping hấp dẫn hơn với người trẻ. Ngoài ra, do không còn phải mất sức “rút hơi thuốc lá” cực nhọc như đối với thuốc lá truyền thống, có khả năng người hút thuốc lá điện tử dễ dàng rít một hơi sâu hơn hoặc hút thường xuyên hơn.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện nay chưa có bằng chứng quốc tế cho thấy thuốc lá điện tử là an toàn và có tác dụng cai nghiện thuốc lá điếu thông thường.
Thành phần chính nicotine
Khi bạn hút một điếu thuốc lá điện tử, nghĩa là bạn đang đưa một lượng nicotine (được hấp thu vào máu qua phổi) vào cơ thể bạn. Ngoài việc là một loại thuốc gây nghiện cao, nicotine cũng rất độc hại khi sử dụng với nồng độ cao. Chất này từng được sử dụng như một loại thuốc trừ sâu để diệt bọ chét. Thậm chí, một số trường hợp đã tử vong khi chất lỏng nicotine trong thuốc lá điện tử hấp thu qua da.
Nicotin – một chất gây nghiện mạnh, giống như ma túy, rất khó từ bỏ.
Sau khi tác dụng ban đầu của thuốc lá điện tử bị “lờn”, cơ thể bắt đầu khao khát nicotine. Bạn có thể cảm thấy chán nản, mệt mỏi và cáu kỉnh (được gọi là rút nicotine).
Theo ông Goniewicz, có thể các nhà sản xuất thuốc lá điện tử đưa nhiều nicotine hơn vào sản phẩm bằng cách tạo ra “Muối nicotine” – một chất có tác dụng khắc phục vị khó chịu tự nhiên của nicotine và làm cho nicotine đi vào cơ thể nhanh hơn. (Muối nicotine được tạo thành nhờ sự kết hợp của nicotine ở dạng tự nhiên với một axit hữu cơ)
Nicotine ảnh hưởng đến não và hệ thần kinh, làm tăng huyết áp và nhịp tim. Lượng nicotine càng lớn thì huyết áp và nhịp tim càng cao. Điều này có thể gây loạn nhịp tim. Trong một số trường hợp hiếm gặp, đặc biệt là khi dùng liều lượng lớn nicotine, loạn nhịp tim có thể gây suy tim và tử vong. Theo thời gian, việc sử dụng nicotine có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm bệnh tim, đông máu và loét dạ dày.
Bên cạnh chất nicotin, các thành phần chính của dịch lỏng trong thuốc lá điện tử còn bao gồm propylene glycol (có hoặc không có glycerol) và các chất tạo hương chứa thành phần gây ung thư.
Ngoài ra trong thuốc lá điện tử còn sử dụng chất aerosol với mục đích làm giả khói thuốc khi hút. Đây là một chất độc hại và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm như ung thư, bệnh tim mạch và các bệnh khác. Những chất độc này không chỉ ảnh hưởng đến người sử dụng thuốc lá mà còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh với những người hít phải khói thuốc lá điện tử thụ động. Việc hết hợp giữa nicotin và aerosol sẽ mang đến sự lạm dụng nguy hiểm cho người hút thuốc lá điện tử.
Gây hại với người xung quanh
Nhiều người cho rằng, thuốc lá điện tử không hề gây hại cho người xung quanh vì nó không phải châm lửa, không tro, không khói, không CO2 và không có mùi.
Các hãng sản xuất “gian lận” về chất lượng
Mặc dù đã được lưu hành hơn 10 năm nay, song chưa có bất cứ nghiên cứu nào khẳng định về mức độ an toàn của thuốc lá điện tử. Kiểm soát chất lượng là một trong những vấn đề chính mà các chuyên gia y tế lưu ý đối với thuốc điện tử.
Họ lập luận rằng các nhà sản xuất có thể không tiết lộ tất cả các thành phần hóa học được sử dụng trong các sản phẩm. Điều này có nghĩa là người sử dụng không thể biết chính xác những gì họ đang hít vào phổi.
Ví dụ: Hồi năm 2009, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) của Mỹ đã phát hiện một số ống nicotin lỏng chứa khoảng 1% diethylene glycol (DEG) – một chất độc có trong dung dịch chống đông. Ngoài ra, lượng chất Formaldehyde do thuốc lá điện tử tạo ra khi đốt nóng chất lỏng chứa nicotine và chất tạo mùi thơm bên trong thiết bị là một chất hóa học độc hại có khả năng gây ung thư, thường được sử dụng trong chế tạo vật liệu xây dựng và bảo quản thi hài.
Điều đáng nói là các nhà sản xuất thuốc lá điện tử cũng không tiến hành các nghiên cứu cần thiết và né tránh công bố thông tin về những ảnh hưởng xấu đối với sức khỏe khi người dùng hít nicotine lâu dài.
Thuốc lá điện tử từng được kỳ vọng sẽ giúp cai được thuốc lá và giảm các tác hại, nhưng thực tế lại đang gây nghiện ở giới trẻ ngày càng nhiều.
Trong các cuộc thăm dò dư luận tại Việt Nam, nhiều bạn trẻ cho biết vì nghĩ thuốc lá điện tử không độc hại như thuốc lá thông thường, nên họ đã hút thử và sau đó nghiện luôn, không dừng hút được.
Những người hút thuốc lá trong lứa thanh niên hiện nay đa số đã chuyển sang sử dụng loại thuốc lá điện tử. Bởi ngộ nhận là sử dụng loại thuốc lá điện tủ ít độc hại hơn so với thuốc lá truyền thống…
Khi nicotine vào não, nó kết hợp với những phân tử tạo ra ảnh hưởng đến tâm trạng và các yếu tố khác trong não. Thanh thiếu niên chưa quen với cơ chế này (không như người lớn đã từng hút thuốc). Nicotine là một hóa chất mạnh có thể thay đổi não của chúng ta và khó cai với giới trẻ.
Một số bạn trẻ còn nhận xét: “So với thuốc lá thông thường, loại này cho ra nhiều khói hơn, cảm nhận được nhiều vị hơn và nếu không hút sẽ thấy thiếu thiếu, khó chịu”.
Các chuyên gia về sức khỏe lo ngại “dính” vào nicotine sớm sẽ mở đường cho việc hút thuốc hoặc sử dụng ma túy. Tuy nhiên, các tuyên truyền về tác hại cũng như các chương trình hỗ trợ người nghiện loại này còn rất hạn chế.
Mong rằng thời gian tới các cơ quan chức năng sẽ tăng cường công tác quản lý lĩnh vực kinh doanh thuốc lá điện tử, tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục cho cộng đồng về tác hại mà thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử có thể gây ra.